PATENT ve FAYDALI MODEL
Buluş belgesi veya patent, ürün veya buluş sahibine, icat ettiği ürünün satışı, pazarlanması, çoğaltılması, bir benzerinin üretilmesi gibi alanlarda ayrıcalıklar getiren resmî bir belge veya unvandır. Geleneksel terminoloji ile sınaî mülkiyet haklarının içinde önemli bir yer tutan “patent hakkı”, özellikle teknoloji transferinin aracı olan, maddi olmayan bir mala ilişkin haktır.
Makineler, araçlar, aygıtlar, kimyasal bileşikler ve işlemleri ile her türlü üretim yöntemleri, patent korumasının kapsamındadır.
Patent Yasalarının amacı; buluş yapmayı, yenilikleri ve yaratıcı fikri faaliyetleri teşvik etmek için gerekli olan korumayı ve buluşlarla elde edilen teknik çözümlerin sanayide uygulanmasını sağlamaktır. Verilen patentler ve bunların sanayide uygulanması ile teknik, ekonomik ve sosyal ilerlemenin gerçekleşmesi sağlanır. Sanayi alanında gelişmiş ülkelerde verilen patent sayılarının yüksekliği bu düşüncenin doğruluğunu kanıtlamaktadır.
Buluşların Patent İle Korunmasının Amaçlarını Şu Şekilde Sıralayabiliriz
-
Zihni yaratmanın tanınması,
-
Buluş faaliyetinin özendirilmesi,
-
Buluş sahibinin ödüllendirilmesi,
-
Araştırma geliştirme sonuçlarının açıklanarak, teknik bilginin yaygınlaştırılması.
Yeni bir ürüne patent vermek genellikle ülkeler arası kimi uzlaşmaları da gözeten, hükümet kuruluşlarının ya da özerk düzenleyicilerin görevidir. Koşullar, patenti veren kuruma göre değişmekle birlikte, genel olarak buluşun patentle korunabilmesi için aşağıdaki nitelikleri taşıması gerekir:
PATENTLENEBİLİRLİK KRİTERLERİ
1-YENİLİK: Patent başvurusundan önce söz konusu buluşun dünyanın herhangi bir yerinde yazılı, sözlü veya farklı biçimde kamuya arz edilmemiş olması gerekmektedir. Bu yenilik kıstasının süresi 12 ay olarak belirlenmiştir.
(551 Sayılı Patent Haklarının Korunması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname)
2-SANAYİYE UYGULANABİLİRLİK: Başvurusu yapılacak olan buluşun ütopik bir düşünce olmaması sanayiye uygulanabilir bir ürün olması ve başvuru tarihi itibariyle 4 sene içersinde üretime geçirilmesi anlamına gelmektedir.
3-BULUŞ BASAMAĞI(TEKNİĞİ BİLİNEN DURUMUN AŞILMASI):Var olan uygulamalardan farklı olarak yeni bir buluş meydana getirmek anlamını taşımaktadır. Konusunda uzman bir kişinin kolayca düşünüp ortaya koyamayacağı bir durumu ifade eder. Bu durum patent almak için gerekli olmakla birlikte, Türk Patent Enstitüsünün verdiği, farklı şartlarda koruma sağlayan Faydalı Model Belgesi'nde zorunlu değildir.
HANGİ BULUŞLAR İÇİN PATENT ALINAMAZ
—Keşifler, bilimsel teoriler, matematik metotları.
—Zihni, ticari ve oyun faaliyetlerine ilişkin plan, usul ve kurallar.
—Edebiyat ve sanat eserleri, bilim eserleri, estetik niteliği olan yaratmalar, bilgisayar yazılımları.
—Bilginin derlenmesi, düzenlenmesi, sunulması ve iletilmesi ile ilgili teknik yönü bulunmayan usuller.
—İnsan veya hayvan vücuduna uygulanacak cerrahi ve tedavi usulleri ile insan ve hayvan vücudu ile ilgili teşhis usulleri.
—Konusu kamu düzenine veya genel ahlaka aykırı olan buluşlar.
—Bitki ve hayvan türleri veya önemli ölçüde biyolojik esaslara dayanan bitki veya hayvan yetiştirilmesi usulleri.
PATENT ÇEŞİTLERİ VE KORUMA SÜRELERİ
1-İncelemeli Patent :Koruma süresi başvuru tarihi itibari ile 20 yıldır.
2-İncelemesiz Patent :Koruma süresi başvuru tarihi itibari ile 7 yıldır.
3-Faydalı Model :Koruma süresi başvuru tarihi itibari ile 10 yıldır.